"Κάθε κατάκτηση, κάθε βήμα μπροστά στη γνώση, προκύπτει από το θάρρος, από τη σκληρότητα απέναντι στον εαυτό μας, από την καθαρότητα σε σχέση με τον εαυτό μας."
Φρήντριχ Νίτσε
Σχολιασμός:
Κάθε σχέση με τον εαυτό δεν οδηγεί απαραίτητα στη γνώση.
Κάθε κατάκτηση δεν οδηγεί απαραίτητα στη γνώση. Το θάρρος συχνά δεν βοηθά τόσο,
όσο ο δισταγμός για την εύρεση του αληθινού. Όμως η καθαρότητα είναι απαραίτητη
προϋπόθεση όχι ως διαμεσολάβηση στη σχέση προς τον εαυτό μας, αλλά ως
ηθικο-πολιτικό αίτημα για τη γνωστική απελευθέρωση. Το θέμα είναι με ποιόν
τρόπο θα νοήσουμε την καθαρότητα εάν όχι ηθικά. Θα μπορούσαμε να τη θεωρήσουμε
ως το βίωμα της κάθαρσης από τα παθήματα, αριστοτελικά εννοούμενο, διαμέσου της
Τέχνης. Ακόμη θα μπορούσαμε να υποθέσουμε την υποδήλωση μιας λογικής κάθαρσης,
μια εκλογίκευση και ρασιοναλιστική τάση, καντιανού τύπου. Το θέμα είναι τί
εννοεί εδώ ο Φρειδερίκος Νίτσε. Άραγε, αν απομονώσουμε τον όρο από τα
φιλολογικά και ιστορικά του συμφραζόμενα, αλλά και από τη φιλοσοφία του Νίτσε,
η ερμηνεία του θα είναι αυθαίρετη; Ωστόσο, η σύνδεση της σκληρότητας, της
καθαρότητας, του θάρρους και της κατάκτησης με δύο λέξεις, τον εαυτό και τη
γνώση, υποδηλώνει μια πρακτική και καλλιέργεια του εαυτού, με όρους της
φιλοσοφίας του Μισέλ Φουκώ. Ακόμη η σκέψη του άλλου Γάλλου φιλοσόφου Πιέρ Αντό
(1922–2010), ως συναδέλφου και εν μέρει συνεργάτη του Φουκώ, εδώ είναι
αποφασιστικής σημασίας για την κατανόηση του αποφθέγματος. Η σκληρότητα και η
κατάκτηση που κρύβονται πίσω από την καθαρότητα υποδηλώνουν την εξουσία και τη
σχέση δύναμης. Επίσης, το θάρρος και η καθαρότητα υποδηλώνουν μια αυτο-εξέταση
και τον αυτοέλεγχο. Η έννοια της γνώσης πάλι προϋποθέτει τη διαρκή αναζήτηση
της αλήθειας, ως το πλέον χαρακτηριστικό ζητούμενο του πολιτισμού μας. Το
προχώρημα και το βήμα προς τα εμπρός δείχνουν την αναγκαιότητα των ανθρώπων του
μέλλοντος να αποφεύγουν τις οπισθοχωρήσεις. Με άλλα λόγια, πίσω από τη φράση
αυτή κρύβεται και πάλι το ιδεώδες του υπεράνθρωπου, όχι τόσο ως υποκειμένου της
πληροφορίας, αλλά πιο πολύ ως κατακτητή, ήρωα και αναζητητή, περιπλανώμενου και
διαφωτιστή, δημιουργού του επιστητού.
Κ.Β.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου