ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΖΩΗ

Ακαδημία Πλάτωνος, η διαλογική ζωή par excellence.
Ρωμαϊκό ψηφιδωτό, 1ος αιώνας π.Χ. Πομπηία,
Εθνικό Μουσείο Νάπολης.   

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Με ενδιαφέρει ο διάλογος στον βαθμό που δεν παραμένει διάλογος. Αν ο διάλογος οδηγεί και πάλι στον διάλογο, τότε κατά πόσο αυτός έχει νόημα; Το θέμα όμως δεν είναι μόνο από πού εκκινεί και που οδηγεί μία διαλογική συζήτηση, αλλά για ποιο λόγο ή ποιούς λόγους συμβαίνει, μέσα σε ποιο πλαίσιο, από ποια και πόσα άτομα, υπό ποιες γνωστικές προϋποθέσεις, ποια τα γλωσσικά παίγνια -όπως θα έλεγε ο Λούντβιχ Βιτγκενστάιν- ή υπό ποιο καθεστώς του λόγου -όπως θα έλεγε ο Μισέλ Φουκώ. Με άλλα λόγια, κάθε διάλογος δεν συμβαίνει μόνο ως συμβάν, ως συμβάδιση δύο ή περισσότερων ατόμων. Κάθε μορφή δια-λόγου είναι σκηνοθετημένη και κατασκευασμένη, αλλά όχι από εμάς. Αυτό σημαίνει ότι εμείς είμαστε αμέτοχοι του διαλόγου; Όχι, αλλά δεν είμαστε ούτε ό,τι νομίζουμε ούτε ό,τι γινόμαστε μόνο, είμαστε δια-του-λόγου πραγματικοί, αλλά πάντα δι’ αυτού.

ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ. ΤΙΤΛΟΣ: ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΖΩΗ

α. Η ζωή δια του λόγου κατά πόσον είναι ζωή; Απάντηση: Η ζωή είναι ζωή στον βαθμό που ανάγεται και ισχύει εντός του Νου. Ο κόσμος του Νου εμπεριέχει την αληθινή ζωή. Το να γνωρίζουμε τον τρόπο αληθοποίησης του λόγου, δεν συνιστά ούτε μία γνώση ούτε μία επίγνωση, αλλά την ουσία.

β. Το ζην προϋποθέτει το υπάρχειν, δηλαδή το εν τω είναι. Άρα υπάρχουμε τόσο περισσότερο, όσο περισσότερο ο λόγος μας ανάγεται στον Νου. Έτσι, η διαλογική ζωή δεν πεθαίνει ποτέ. Κάθε απόπειρα θανάτωσής της αποβαίνει μάταιη. Τούτο οφείλεται στο ότι πρόκειται για την αληθινή ζωή και όχι για παρυπόστασή της, αισθητή πλάνη, «φεύγον παίγνιο» ή χίμαιρα κλπ. Αν ζούμε και ευημερούμε, το χρωστάμε στον Νου.

γ. Επίσης, η ψυχική ζωή ανάγεται στο νοητό, για την αληθοποίησή της. Μόνο τότε η ψυχή του ανθρώπου και η ψυχή ως υπόσταση αληθοποιείται, δηλαδή κατά την αναγωγική της πορεία. Επίσης, πέραν αυτών υπάρχει μία ψυχική ενότητα του κόσμου που δεν πρέπει να παραγνωρίζεται σε έκαστο διαλογικό εγχείρημα.

δ. Ο σωματικός κόσμος, η σωματότητα, δηλώνει τον άλλο, αλλά απαραίτητο άνθρωπο, την αισθητή προϋπόθεση για την ύπαρξη του ζωντανού όντος και του ανθρώπινου. Το σώμα ομιλεί από μόνο του, αλλά συνήθως αφορά ένα σχόλιο. Σχολιάζουμε το σώμα και το ίδιο το σώμα αυτο-σχολιάζεται, υποδηλώνει και υποδηλώνεται. Χωρίς σώμα θα ήμασταν άυλα όντα, αν υπήρχαμε, ίσως πιο αληθινοί, αλλά δεν θα χρειαζόταν να αναχθούμε, ώστε «η ζωή να ζει».

ε. Ο αισθητός διάκοσμος, η υλική πραγματικότητα, κατασκευασμένη από τον άνθρωπο ή μη, συμπαρασύρει τον διάλογο, αλλά μόνο φαινομενικά τον οριοθετεί. Τα όρια της ύλης είναι πλαστά, το πέρας της ύλης δεν είναι ορατό, ίσως/μάλλον αυτή δεν έχει πέρας. Η ύλη είναι άμορφη και αόριστη, είναι άπειρη. Και αυτή οφείλει να ανάγεται στο νοητό, ειδάλλως πεθαίνει ξανά και ξανά.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αν δούμε το όλον ως συμπλησιασμό των ατόμων δεν το κατανοούμε. Αν δούμε τη ζωή μόνο ως άθροισμα και ως συνεχή διάλογο δεν την κατανοούμε. Μόνο αν η ζωή υπερβαθεί κατά τρόπο βελτιωτικό και έννοο, τότε μόνο δεν θα πεθάνει ποτέ, αλλά θα αφθαρτοποιηθεί στο επέκεινα ήδη από του νυν, όσο βρισκόμαστε εντός της εκστατικής εμπειρίας της.